Straeon Gwrthrychau

Darganfyddwch fwy am Ddyfrbont a Chamlas Pontcysyllte drwy wrthrychau – y deunyddiau a ddefnyddiwyd i’w hadeiladu a’r nwyddau sy’n cael eu cludo ar ei hyd. Mae’r gwrthrychau yn amrywio o’r calchfeini enfawr yn Froncysyllte i’r bolltau bach sy’n dal Dyfrbont Pontcysyllte gyda’i gilydd, o baentiadau mewn Orielau i gelf ochr y Gamlas. Dewch i gwrdd â rhai o’r cymeriadau y tu ôl i’r gwrthrychau, y bobl a’u gwnaeth neu eu defnyddio a chael mewnwelediad i fywyd ar y gamlas ac o’i chwmpas.

Platform scaffold holes in aqueduct

Tywodfaen

Carreg leol yn cynnal y nant yn yr awyr. Mae’r pileri tywodfaen talaf sy’n cynnal cafn haearn Dyfrbont Pontcysyllte dros yr afon Dyfrdwy yn mesur dros 38 metr (126 troedfedd).
Narrows at Cross Street aqueduct

Estyll Atal

Teclynnau syml ar gyfer gwaith pwysig.
Telford Atlas

Dogfennau

Cofnodion y gorffennol a chynlluniau ar gyfer y dyfodol
Shovel of coal

Glo

Y pŵer y tu ôl i’r Chwyldro Diwydiannol.
Iron Bridge Llangollen Canal

Haearn

Defnyddiodd Telford haearn bwrw a wnaed ger y gamlas ar gyfer y dyfrbontydd yn y Waun a Phontcysyllte, mewn pontydd dros y gamlas, fel pont Rhos-y-Coed yn Nhrefor, ac mewn strwythurau ledled Prydain.
Froncysyllte East Limekiln Bank

Odynau Calch

Bu i’r gamlas agor marchnadoedd newydd i gynhyrchion lleol.
Plât rhif pont

Pontydd

Cynnal llif y traffig ar y gamlas a throsti. Mae’r pontydd ar draws Camlas Llangollen wedi’u rhifo mewn dau gyfeiriad, gan ddechrau o Gyffordd Frankton yn Swydd Amwythig. Mae’r rhifau sy’n dechrau ag ‘E’ yn mynd tua’r dwyrain a’r rhifau sy’n dechrau ag ‘W’ yn mynd tua’r gorllewin. Pont Cledrid yw man cychwyn y Safle Treftadaeth y Byd a’i rhif yw 19W. Y man terfyn yw Traphont Pont y Brenin yn Llantysilio sydd â’r rhif 49WA.
Buckby Can

Bywyd ar y Gamlas

Byw a gweithio ar y dŵr.
Chain Bridge

Y Bont Gadwyn

Y bont gadwyn hynaf yn y byd sy’n dal i sefyll.
Replaced bolt from Pontcysyllte Aqueduct

Bollt Dyfrbont

Un o oddeutu 500 o nytiau a bolltau haearn gyr a ddisodlwyd wrth adnewyddu’r ddyfrbont yn 2003-4. Roedd y rhai newydd wedi’u gwneud o haearn wedi’i ailgylchu.
Tourists at the wharf

Twristiaeth

Gweld y golygfeydd, ar y gamlas ac o’i hamgylch.
Former chapel near Trevor basin

Gwaith brics

Mae’r gamlas yn cyflenwi blociau adeiladu Prydain Fictoraidd. Enw’r clai sy’n cael ei ganfod yn ardal Rhiwabon, i’r gogledd a’r dwyrain o’r Gamlas yn Nhrefor, yw Etruria Marl. Fel mwyn haearn a thywodfaen yn yr ardal, mae cynnwys haearn uchel ynddo. Pan gaiff ei danio, mae’n troi yn liw coch cryf, yn debyg i nifer o’r adeiladau yn y pentrefi ger y gamlas.
'Saturn' on Llangollen Canal

Ceffylau

Y grym gyrru ar y llwybr halio.
Plas Kynaston cog

Patrymau

Templedi hanesyddol i cadw’r gamlas yn gweithio. Mae’r patrwm hwn yn adrodd hanes coll y gamlas. Dyma’r unig dystiolaeth sydd ar ôl am graen oedd yn gweithio ar gangen Plas Kynaston o’r gamlas. Roedd y Gwaith Olew yn rhan o waith cemegol Graesser ond ym 1896 roedd y craen yn eiddo i Gwmni’r Shropshire Union Canal ac yn cael ei gynnal ganddyn nhw.
Trevor Hand

Cerflun

Darnau celf i’w gweld ar hyd y gamlas. Gellir gweld llaw fawr ar ben llwybr tynnu’r ddyfrbont, sy’n ddau fetr o uchder. Mae wedi ei cherfio o galchfaen gan Anthony Lysycia. Mae’r llaw’n cynrychioli’r gweithwyr niferus a fu’n gweithio i adeiladu’r ddyfrbont, a gweddill y gamlas, heb beiriannau modern i’w helpu.
1795 survey map for Llangollen Canal

Tirfesur

Cynllunio a chreu llwybr drwy’r tirlun.
"Classic" view - George Arnald

Paentiadau

Dal harddwch y gamlas ar gynfas. Mae’r paentiad olew hwn o 1826 gan George Arnald yn dangos Dyfrbont Pontcysyllte fel y caiff ei ddarlunio amlaf. Mae’n edrych tua’r dwyrain, dros yr hen bont, Pont Cysylltau, dros Afon Dyfrdwy. Mae’r dirwedd y tu hwnt i’r ddyfrbont yn fwy aneglur, i bwysleisio’r adeiledd, sydd wedi ei oleuo gan yr haul sy’n isel fin nos.
Windlass

Winsh

Yr allwedd i fywyd syml ar y gamlas. Mae’r agoriad yn offeryn hanfodol i ddefnyddwyr cychod a staff cynnal a chadw’r gamlas. Mae’n far metel siâp L gyda soced ar un pen. Mae’r rhoden o biniwn y llifddor yn ffitio yn y soced. Mae’r agoriad wedyn yn cael ei weindio i agor a chau’r llifddor.
Wagon from Moel y Faen quarry

Llechi

Yn cysylltu’r chwareli â’r byd. Wagen dramffordd o chwarel Moel Faen.
Plât rhif pont

Pontydd

Cynnal llif y traffig ar y gamlas a throsti. Mae’r pontydd ar draws Camlas Llangollen wedi’u rhifo mewn dau gyfeiriad, gan ddechrau o Gyffordd Frankton yn Swydd Amwythig. Mae’r rhifau sy’n dechrau ag ‘E’ yn mynd tua’r dwyrain a’r rhifau sy’n dechrau ag ‘W’ yn mynd tua’r gorllewin. Pont Cledrid yw man cychwyn y Safle Treftadaeth y Byd a’i rhif yw 19W. Y man terfyn yw Traphont Pont y Brenin yn Llantysilio sydd â’r rhif 49WA.
Tourists at the wharf

Twristiaeth

Gweld y golygfeydd, ar y gamlas ac o’i hamgylch.
Trevor Hand

Cerflun

Darnau celf i’w gweld ar hyd y gamlas. Gellir gweld llaw fawr ar ben llwybr tynnu’r ddyfrbont, sy’n ddau fetr o uchder. Mae wedi ei cherfio o galchfaen gan Anthony Lysycia. Mae’r llaw’n cynrychioli’r gweithwyr niferus a fu’n gweithio i adeiladu’r ddyfrbont, a gweddill y gamlas, heb beiriannau modern i’w helpu.
Platform scaffold holes in aqueduct

Tywodfaen

Carreg leol yn cynnal y nant yn yr awyr. Mae’r pileri tywodfaen talaf sy’n cynnal cafn haearn Dyfrbont Pontcysyllte dros yr afon Dyfrdwy yn mesur dros 38 metr (126 troedfedd).
Froncysyllte East Limekiln Bank

Odynau Calch

Bu i’r gamlas agor marchnadoedd newydd i gynhyrchion lleol.
Telford Atlas

Dogfennau

Cofnodion y gorffennol a chynlluniau ar gyfer y dyfodol
"Classic" view - George Arnald

Paentiadau

Dal harddwch y gamlas ar gynfas. Mae’r paentiad olew hwn o 1826 gan George Arnald yn dangos Dyfrbont Pontcysyllte fel y caiff ei ddarlunio amlaf. Mae’n edrych tua’r dwyrain, dros yr hen bont, Pont Cysylltau, dros Afon Dyfrdwy. Mae’r dirwedd y tu hwnt i’r ddyfrbont yn fwy aneglur, i bwysleisio’r adeiledd, sydd wedi ei oleuo gan yr haul sy’n isel fin nos.
Wagon from Moel y Faen quarry

Llechi

Yn cysylltu’r chwareli â’r byd. Wagen dramffordd o chwarel Moel Faen.
1795 survey map for Llangollen Canal

Tirfesur

Cynllunio a chreu llwybr drwy’r tirlun.
Chain Bridge

Y Bont Gadwyn

Y bont gadwyn hynaf yn y byd sy’n dal i sefyll.
Former chapel near Trevor basin

Gwaith brics

Mae’r gamlas yn cyflenwi blociau adeiladu Prydain Fictoraidd. Enw’r clai sy’n cael ei ganfod yn ardal Rhiwabon, i’r gogledd a’r dwyrain o’r Gamlas yn Nhrefor, yw Etruria Marl. Fel mwyn haearn a thywodfaen yn yr ardal, mae cynnwys haearn uchel ynddo. Pan gaiff ei danio, mae’n troi yn liw coch cryf, yn debyg i nifer o’r adeiladau yn y pentrefi ger y gamlas.
'Saturn' on Llangollen Canal

Ceffylau

Y grym gyrru ar y llwybr halio.
Iron Bridge Llangollen Canal

Haearn

Defnyddiodd Telford haearn bwrw a wnaed ger y gamlas ar gyfer y dyfrbontydd yn y Waun a Phontcysyllte, mewn pontydd dros y gamlas, fel pont Rhos-y-Coed yn Nhrefor, ac mewn strwythurau ledled Prydain.
Replaced bolt from Pontcysyllte Aqueduct

Bollt Dyfrbont

Un o oddeutu 500 o nytiau a bolltau haearn gyr a ddisodlwyd wrth adnewyddu’r ddyfrbont yn 2003-4. Roedd y rhai newydd wedi’u gwneud o haearn wedi’i ailgylchu.
Buckby Can

Bywyd ar y Gamlas

Byw a gweithio ar y dŵr.
Narrows at Cross Street aqueduct

Estyll Atal

Teclynnau syml ar gyfer gwaith pwysig.
Plas Kynaston cog

Patrymau

Templedi hanesyddol i cadw’r gamlas yn gweithio. Mae’r patrwm hwn yn adrodd hanes coll y gamlas. Dyma’r unig dystiolaeth sydd ar ôl am graen oedd yn gweithio ar gangen Plas Kynaston o’r gamlas. Roedd y Gwaith Olew yn rhan o waith cemegol Graesser ond ym 1896 roedd y craen yn eiddo i Gwmni’r Shropshire Union Canal ac yn cael ei gynnal ganddyn nhw.
Shovel of coal

Glo

Y pŵer y tu ôl i’r Chwyldro Diwydiannol.
Windlass

Winsh

Yr allwedd i fywyd syml ar y gamlas. Mae’r agoriad yn offeryn hanfodol i ddefnyddwyr cychod a staff cynnal a chadw’r gamlas. Mae’n far metel siâp L gyda soced ar un pen. Mae’r rhoden o biniwn y llifddor yn ffitio yn y soced. Mae’r agoriad wedyn yn cael ei weindio i agor a chau’r llifddor.